بخشی از متن پاورپوینت گل آبزاد :
پاورپوینت گل آبزاد
لوتوس, روزا, نیلوفر آبی و شمسه مفاهیم گوناگون یک نماد دینی هستند که صفا, پاکی و تنویر در یک جهان ناپاک را نشان می‌دهد؛ این نماد که سرشار از معنی است, در اساطیر هندویی, ایرانی, مصری, یهودی, مسیحی و مسلمان بازتاب یافته است و از یک رابطه عمیق میان ادیانی, چون هندوئیسم, بودیسم, زرتشت, یهودی, مسیحیت و اسلام حکایت دارد.
فهرست مندرجات
1 - مفهوم نیلوفر در تصویرگری اسلامی2 - برداشت عرفانی
2.1 - برداشت‌های نمادین
3 - برداشت سایر فرهنگ‌ها
3.1 - برداشت مصریان باستان
3.2 - برداشت هندیان باستان
3.3 - برداشت ایرانیان باستان
4 - پیشینه نیلوفر در اساطیر ایران و هند
5 - مفهوم این شکل در دیگر هنرها
6 - قداست طبیعت
7 - راهنمایی نشان‌ها به صاحب نشان
8 - جمع‌بندی
9 - فهرست منابع
10 - پانویس
11 - منبع
مفهوم نیلوفر در تصویرگری اسلامی
شکل انتزاعی این نشان, امروزه در قالب چیلیپا, صلیب, ترنج و شمسه در فرهنگ و آیین ملت‌های شرق و غرب خودنمایی می‌کند و در جهان اسلام در تصویرگری قرآن در مناره‌های مساجد و آرایه‌های مقابر و مزارات, با این نماد روبه‌رو می‌شویم. در تفکر شیعی نماد نیلوفر در دوره معاصر به‌صورت شمسه, بیشتر برای بیان استمرار سلطنت معنوی امام رضا (علیه‌السّلام) که خورشید هشتم, سلطان دین و شمس طوس خوانده می‌شود, مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. آن حضرت بر تارک سرزمین خراسان (خورشید سان) می‌درخشد و همانند یک (اسطوره الگو) حضور خود را در فرهنگ و هنر و معماری امروز ایران به کرسی نشانده است. این نشان را می‌توان یکی از نشانهای وحدت متعالی ادیان شمرد.
برداشت عرفانی
نیلوفریا همان نانوفر (nanoufa) مصری به معنی زیبا)
[1] ژان شوالیه, آلن گریران, فرهنگ نمادها, ترجمه سودابه فضایلی, انتشارات جیحون, 1387, ص503.
و لوتوس lotus)) به سانسکریت, پادما (Padma) نام گلی است که در فارسی پاورپوینت گل آبزاد یا گل زندگی و آفرینش و یا نیلوفر آبی نامیده می‌شود؛[2] اقتداری, احمد, دیار شهریاران, تهران, انجمن آثار ملی, ج 2, ص 1353-1354.
این گل مانند حقیقت که در منابع عرفانی, گاهی خورشید و گاهی دریا و گاهی قاف و گاهی عنقا نامیده می‌شود و نمی‌توان به حقیقت بی نقش که صورت‌های بی‌کرانی را به خود می‌پذیرد, دست‌یافت, نام‌های گوناگونی را به خود دیده, ولی همیشه معنی خود را از دسترس دور نگه داشته است. حقایقی که اصل اصل‌ها, سرچشمه فرق‌ها و فصل‌ها هم هستند.نیلوفر آبی در شرایط بسیار نامناسب در آب‌های گل‌آلود به وجود می‌آید و علیرغم همه موانع بی‌آنکه کوچک‌ترین اثری از گل‌ولای و آلودگی را به خود بگیرد, به رشد خود ادامه می‌دهد. ریشه نیلوفر در خاک و لجن است و ساقه آن در آب‌های تیره, ولی تاج آن به‌طرف خورشید حرکت می‌کند؛ این یعنی شکفتن معنوی و به همین دلیل, نیلوفر به‌عنوان سمبل زیبایی و نماد کمال شناخته می‌شود. ریشه‌های آن مظهر ماندگاری و ساقه‌اش نماد بند ناف است که انسان را به اصلش پیوند می‌دهد و گلش پرتو خورشید را تداعی می‌کند و غنچه آن, مترادف با تخم کیهان است؛ باز و بسته شدن آن در سپیده‌دمان و هنگام غروب, خورشید و منبع الهی نور و حیات را تداعی می‌کند
[3] ژان شوالیه, آلن گریران, فرهنگ نمادها, ترجمه سودابه فضایلی, انتشارات جیحون, 1387, ص503.
ظهور نیلوفر از آب‌های اولیه که عاری از هرگونه آلودگی بوده, نشانه خلوص, پاکی و نیروی بالقوه است؛ این گل با این ابعاد, نماد باروری, کامیابی, قدرت حاصلخیزی
برداشت‌های نمادین
زمین, صلح جهانی, زیبایی, تندرستی, روشنایی, عشق, ریاضت و عبادت و محیط آبی آن نماد باستانی اقیانوسی است که بر اساس اساطیر ملل شرق, کیهان از آن آفریده شده است و نیلوفر به‌مثابه زهدان آن به شمار می‌رود
[4] هال, جیمز, فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرق و غرب, ترجمه رقیه بهزادی, تهران, فرهنگ معاصر, 1380, ص 309.
به دلیل این همه ظرفیت و قابلیت, نیلوفر برای بیان نمادین‌تر ادیان شرق قرار گرفته است. این ادیان بر این باور هستند که عالم محسوس, تمام حقیقت نیست و در پس پرده ماده, حقایق معنوی قرار گرفته‌اند. درک درست دین, فرهنگ و هنر, نیازمند درک زبان نمادین است. دین با بهره‌گیری از این زبان, به بیان رموز حیات می‌پردازد. نمادهای دینی از نسبت دنیای طبیعی با دنیای فوق طبیعت حکایت می‌کنند. فهم نمادین و پی بردن به حقیقت جهان نیز به‌نوبه خود, به (تأویل), یعنی رفتن از ظاهر به باطن نیاز دارد. این روش می‌تواند اندیشه مخاطب را احیا و تفکر او را خلاق سازد و عادت‌ها را بشکند و بصیرت را در بیننده بالابرده و به اشیا و الفاظ مأنوس, معنایی جدید ببخشد. بسیاری از معانی بلند را نمی‌توان به زبان صریح مطرح کرد. علاوه بر اینها اختلاف سطح بینش و تمایز فاحش مردم در پذیرش حقایق نیز از عوامل این نوع رمزگرایی‌ها است؛ بگذریم از اینکه از راه نمادها, نظام مشخصی ساخته می‌شود و موضوعات مختلف با یکدیگر پیوند می‌خورند. این نکته را نیز ما می‌دانیم که هرچند انسان امروز, بیش از همه اعصار دیگر, از فضای عالم غیب بیگانه و از درخشش‌های منبع نور بی‌بهره است و توانایی تأویل پدیده‌ها را از دست داده و در وهمیات خود دست‌وپا می‌زند, ولی تأویل به حوزه الفاظ اختصاص ندارد؛ بلکه مناسک و اشیا و رفتار نیز تأویل‌پذیر هستند؛ چون هر یک از این موارد, به‌جز معانی ظاهری, دارای مفاهیم باطنی هستند.
برداشت سایر فرهنگ‌ها
نیلوفر با توجه به برخورداری از آن همه جنبه‌های نشانهای, نمادین و قدرت معرفی بی‌بدیل معانی و مفاهیم آسمانی, توانسته است به یک آیه تبدیل شود.
برداشت مصریان باستان
در مصر باستان نیلوفر نشانگر تولد مجدد انسان پس از مرگ بوده و در فرهنگ هندی, نماد جهان به شمار می‌رود و گلی نامیراست. چاکراها به شکل نیلوفرهایی تصویر می‌شوند, هنگامی‌که مرکز چاکراها بیدار شوند, نیلوفرها باز شده و می‌چرخند. در کتاب بهاگاواد گیتا, آمده است: " همان‌گونه که آب برگ‌های نیلوفر آبی را تر نمی‌کند, گناه نیز, فردی را که وظیفه خود را بدون دل‌بستگی انجام می‌دهد و ثمرات آن را به خداوند متعال تسلیم می‌نماید, در برنمی‌گیرد".
[5] Bhagavad Gita 5. 10
برداشت هندیان باستان
در وداها ویشنو وقتی هنوز از لکشمی همسر نشسته برزانوی او سخنی نیست, در هیئت جوانی زیبا است که ردایی شاهانه و چهار دست دارد. در چهارمین دست گل نیلوفر آبی یا پادمه (Padma) قرار دارد و پس از ازدواج بالکشمی, لکشمی با نماد نیلوفر آبی پیوستگی تام دارد و از اقیانوس می‌آید تا بهزیستی جهانیان را نظارت کند. در یک اسطوره متأخر که در ریگ ودا به آن اشاره شده, آمده است کیهان از نیلوفری زرین که بر روی آب‌های کیهانی در حرکت بوده به وجود آمده و از آن برهما متولد شد. هنگامی‌که مراسم او جای خود را به مراسم ویشنو داد, وی را بعدها به‌صورتی مجسم کردند که بر روی گل نیلوفری که از ناف ویشنو می‌روید, نشسته است.
در منابع دیگر هندی آمده است که در ابتدای خلقت, زمانی که خالق تنها در میان آب‌های نخستین قرار داشت, متعجب بود که خلقت را از کجا شروع کند, برگ لوتوسی را که تنها موجود بود مشاهده نمود, مقداری از گلی را که لوتوس در آن رشد می‌کرد در دست گرفت و بر روی برگ لوتوس قرارداد و سطح زمین به وجود آمد. به این ترتیب نیلوفر سمبل جهان و لایه‌های متعدد, گلبرگ‌های آن نمایانگر ادوار مختلف جهان, مقاطع و مراتب گوناگون هستی شد. بر اساس این باورها هشت گلبرگ نیلوفر نشانه هشت جهت وجود است که پس از خلقت از قعر آب‌ها ظهور کردند؛
[6] .Go pala –uttara – tapiniUpanisad’ 51
راست-چپ, پس-پیش, بالا-پائین و بیرون- درون.برداشت ایرانیان باستان
در روایات کهن ایران نیز, نیلوفر آبی را جای نگهداری تخمه زردشت می‌دانستند و در صحنه زایش مهر آنچه مهر از آن بیرون می‌آید, غنچه نیلوفر است نه صخره
[7] سنگ‌نگاره شاپور دوم در طاق‌بستان.
تداوم حضور لوتوس در فرهنگ تصویری ایران را می‌توان از زمان هخامنشی تا دوران معاصر ردیابی کرد. این گل یکی از نمادهای مهم تمدن هخامنشی است. نیلوفر دوازده برگی در تخت جمشید و شوش از اصیل‌ترین نشانه‌های تمدن ایرانی است. این گل مظهر میترا یا مهر, اهورامزدا و آناهیتا است, سمبل انسانی اهورمزدا نیم تنه مردی است که شاخه‌ای از گل لوتوس را در میان انگشتان خود گرفته است. دیده می‌شود. از انجا که این گل با آب در ارتباط است, در حجاری‌های طاق بوستان گل نیلوفر نماد آناهیتا (ناهید) ایزد بانوی آب‌های روان است
[8] یاحقی, جعفر, فرهنگ اساطیروداستان واژه‌ها در ادبیات فارسی, تهران, فرهنگ معاصر, 1386, ص 814.
و گل ناهید نامیده می‌شود. در دوره صفوی, این گل شاه‌عباسی نام یافت و بر فراز آن تاجی افزوده شد[9] خلج امیر حسینی, مرتضی, رموز نهفته در هنر نگارگری, با مقدمه استاد فرشچیان, تهران, کتاب آبان, 138, ص 39.
پیشینه نیلوفر در اساطیر ایران و هند
پیشینه نیلوفر در اساطیر ایران و هند بسیار زیاد است و از مشترکات آیینی و فرهنگی این دو سرزمین حکایت دارد. لوتوس در بودیسم نیز مورد تقدیس قرار گرفته است. در بودیسم, نیلوفر آبی نماد برتر روشن‌بینی است. ریشه این گیاه در آب‌های گل‌آلود است که بیانگر امیال و آرزوهای انسانی است. درحالی‌که برگ‌ها و گل‌های نیلوفر به سمت آفتاب و به‌سوی روشنی و نور باز می‌شود. در افسانه تولد بودا آمده است: نخستین گام‌هایی که بودا در کودکی برمی‌داشت, جای هر قدمش یک نیلوفر شکوفا می‌شد.
نیلوفر با توجه به هشت برگ آن به نماد تشیع تبدیل‌شده است؛ عدد هشت ضمن اشاره به امام هشتم شیعیان, که پس از ایشان فرقه‌گرایی عمده‌ای در میان شیعیان به وجود نیامده است, حاکی از دوازده امام نیز است. رقم دوازده را با نیلوفر دوازده برگ نیز نشان می‌دهند. نماد نیلوفر در دوره معاصر به‌صورت انتزاعی شمسه, بیشتر برای بیان استمرار سلطنت معنوی امام رضا (علیه‌السّلام) که خورشید هشتم, سلطان دین و شمس طوس و شمس الشموس خوانده می‌شود, مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد که بر تارک بسیاری از آثار معماری سرزمین خراسان (خورشید سان) می‌درخشد و همانند یک اسطوره الگو, حضور خود را در فرهنگ, هنر و معماری امروز ایران, به‌ویژه شهر مشهد به رخ می‌کشاند.
مفهوم این شکل در دیگر هنرها
این نماد در دیگر هنرهای شیعی بیشتر به‌عنوان ترنج شناخته می‌شود. ترنج در پارچه‌بافی, سوزن‌دوزی, قالی‌بافی به‌صورت گست