بخشی از متن پاورپوینت گريستن :
بکا
بُکا , (گریه) حالتی نشان دهنده حزن , خوف , خضوع و ندامت انسان که در قرآن , روایات و سلوک عرفانی بر آن تأکید شده است.
فهرست مندرجات
1 - توصیه به گریه کردن در قرآن و احادیث2 - انگیزه اصلی گریه
3 - دلایل ابوالدردا و یزید بن میسره و ابوسعید خَرّاز برای گریه کردن
4 - نماز فرصتی برای پاورپوینت گريستن
5 - گریه کردن مسلمانان در مباحث دینی
6 - فضیلت بودن توانایی بر پاورپوینت گريستن
7 - اسامی کسانی که لقب بکا داشته‌اند
8 - ایراداتی که بر پاورپوینت گريستن وارد شده است
9 - بحث گریه در قرآن
10 - بحث گریه در کتب اخلاقی و عرفانی
11 - فضیلت داشتن گریه کردن بر مصائب اهل بیت پیامبر و ائمه علیهم‌السلام
12 - اسامی چند نفر از بکّائون بر اساس حدیثی از امام صادق(ع)
13 - فهرست منابع
14 - پانویس
15 - منبع
توصیه به گریه کردن در قرآن و احادیث
در قرآن
[1] اسرا /سوره17, آیه109.
[2] مریم /سوره19, آیه58.
و بخصوص در احادیث , پاورپوینت گريستن به هنگام عبادات توصیه شده است. گویند که حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم برخی اوقات در نماز به آوای بلند می‌گریست. چنین سیره ای از خلفای نخستین, ابوبکر و عمر , نیز روایت شده است.انگیزه اصلی گریه
انگیزه اصلی گریه, ترس از خدا ((خَشیَه اللّه)) و از روزجزا و عدم یقین از حکم الهی و عذاب جهنم ذکر شده است. گریه اغلب بر گناهان است و بر برخی ناتوانی‌های شخصی و بر سال‌های تباه شده گذشته, یا بر ایام گذشته بازگشت ناپذیر زندگی این جهان, که دار امتحان است. انگیزه گریه ممکن است ترحم بر دیگران باشد, بر گمراهان در دین یا بر مردگان که از اصلاح سرنوشت خود ناتوان‌اند. گاه اشتیاق جنّت یا لقای حق و مانند آن موجب گریه است. بَکّائان اغلب در گریه به عفو و رحمت الهی امیدوار بودند و حمایت خداوند در روز رستخیز و نجات از آتش دوزخ و بخشایش گناهان خود و دیگران و نیز ورود به بهشت و کسب ثواب را از او می‌طلبیدند (در این باره به برخی احادیث نیز می‌توان استناد کرد). به سان گدایان که با پاورپوینت گريستن امکان موفقیت بیشتری می‌یابند, این سائلان معنوی نیز با گریه امید برانگیختنِ رحمت حق را داشتند تا شاید بدین وسیله پاره‌ای از عذاب اخروی خود را در این جهان متحمل شوند. به نوشته ابونعیم اصفهانی در حلیه الاولیا
[3] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج7, ص149, قاهره 1932.
(در میانه بهشت و دوزخ بیابانی است گسترده که آن را جز بکّائان در ننوردند).دلایل ابوالدردا و یزید بن میسره و ابوسعید خَرّاز برای گریه کردن
ابوالدردا , سه دلیل برای گریه خود می‌آورد: ترس از سرنوشتی که پس از مرگ در انتظار ماست, محال بودن هر گونه کوشش از آن پس برای رستگاری خود, ناآگاهی از فرمان الهی در روز حساب.
[4] عمرو بن بحر جاحظ, البیان والتبیین, ج3, ص151, چاپ عبدالسلام هارون.
[5] ابن قتیبه, عیون الاخبار, ج2, ص359, قاهره 1928.
یزید بن مَیسَره برای گریه عموماً هفت دلیل می‌شمرد: (فَرَح, حزن, فَزَع, وَجَع, ریا , شکر از خدا و خشیت ازو).[6] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج5, ص235, قاهره 1932.
ابوسعید خَرّاز هجده دلیل ذکر می‌کند که همه آن‌ها فرع سه نوع از گریه است : (من الله), (الی الله) و (علی الله).[7] عبدالله بن علی سراج طوسی, اللمع فی التصوف, ج1, ص229, چاپ نیکلسون.
نماز فرصتی برای پاورپوینت گريستن
نماز (از جمله نمازهای فریضه), تفکر درباره خداوند, تلاوت قرآن, و روایت حدیث , خطبه و داستان‌های اخلاقی, سخنان پارسایانه و مراقبات, همه فرصتی است برای پاورپوینت گريستن. در منابع می‌خوانیم که مسلمانان متقی شب را تا بامداد, در خلوت به گریه و تأمل در آیه یا آیاتی از قرآن, که درباره عذاب گناهکاران است, می‌گذرانند. و کسانی به هنگام دعا و توسل, غالباً در خانه کعبه , در آویخته به کسوه کعبه, یا در برابر حجرالاسود , و نیز در قبرستان‌ها و مشاهد می‌گریند. قاریان قرآن و راویان حدیث و واعظان و گویندگان قصه‌های دینی در حین کار خود می‌گریند, و غالباً شنوندگان را نیز به گریه وا می‌دارند. گویند یکی از قُصّاص پیش از سخنش به مستمعان می‌گفت : (اَعیرونی دُموعَکم) اشکتان را به من عاریت دهید.
[8] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج5, ص112, قاهره 1932.
حتی مجلس ((مَحضَر)) های خاصی بر پا می‌شد که در آن حاضران می‌پاورپوینت گريستند و پس از آن غذا می‌خوردند.[9] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج2, ص347, قاهره 1932.
گریه کردن مسلمانان در مباحث دینی
گاه دو تن مسلمان پارسا به گفتگو در مباحث دینی می‌پرداختند و در آن اشک‌ها می‌ریختند. گویند محمد بن سُوقه و ضِرار بن مُرَّه یکدیگر را هر جمعه می‌دیدند و با هم به گریه می‌نشستند.
[10] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج5, ص4, قاهره 1932.
بَدیل و شَمیت و کَهمَس, به مناسبتی گرد آمدند و گفتند: (بیایید امروز بر آب خنک بگرییم (که فردای قیامت بدان دسترس نیست)).[11] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج6, ص213, قاهره 1932.
ذکر زاری طولانی بَکّائی (به نام عون بن عبدالله) (که با عبارت (ویحی! بایّ شی ٍ لم اعص ربّی) آغاز می‌شود) در حلیه الاولیا[12] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج 4, ص 255ـ260, قاهره 1932.
آمده است. شرح زاریِ کوتاهتر مردی را که از بنی اسرائیل پنداشته‌اند در عیون الاخبار[13] ابن قتیبه ,عیون الاخبار, ج 2, ص 284, قاهره 1928.
و بحث سه تن از بکّائان را در حلیه الاولیا[14] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج 10, ص 163, قاهره 1932.
می‌توان یافت.فضیلت بودن توانایی بر پاورپوینت گريستن
توانایی بر پاورپوینت گريستن فضیلتی خاص شمرده می‌شد و نشانه‌ای از شوق دینی و تفضّل الهی بود: (نه هر طالب تواند اشک ریزی).
[15] عبدالله بن محمد انصاری, رسائل, ج1, ص51, تهران 1319 ش.
ابوبکر وقتی چند یمنی را دید که هنگام تلاوت قرآن می‌پاورپوینت گريستند, گفت : (ما نیز این چنین بودیم, ولی اینک دل‌هایمان سخت شده است).[16] عمرو بن بحر جاحظ, البیان والتبیین, ج3, ص151, چاپ عبدالسلام هارون .
[17] عمرو بن بحر جاحظ, البیان والتبیین, ج 3, ص 149 , چاپ عبدالسلام هارون.
عامر بن عبدقیس مأیوسانه دست بر چشم برد و فریاد زد (دریغا چشمانی خشک و از کار افتاده که هرگز نم اشکی نمی‌یابد).[18] عمرو بن بحر جاحظ, البخلا , ج1, ص6, چاپ حاجری, قاهره 1971.
و ابوسلیمان دارانی معتقدبود که ناتوانی بر پاورپوینت گريستن نشانه رها کردن خداست بنده را.[19] محمد بن حسین سلمی, طبقات الصوفیه, ج1, ص81, قاهره 1953.
یوسف بن حسین رازی, از آن‌جا که دیگربه هنگام تلاوت قرآن نمی‌گریست, به مردم ری حق می‌داد که او را زندیق بخوانند.[20] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج10, ص240, قاهره 1932.
و نیز ازثابت بُنانی نقل شده است: در چشمی که نگرید خیری نیست.[21] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج2, ص323, قاهره 1932.
در روایت است که حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در دعا از خداوند می‌خواست که او را چشمانی گریان عطا کند تا با ریزش اشک قلب صاف گردد (اللهم ارزقنی عینین هطّالتَینِ تشفیانِ القلب بذرف الدمع من خشیتک),.[22] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج2, ص196ـ197, قاهره 1932.
و به همین مناسبت, حدیث (تَباکی) نزد همگان حدیث صحیحی به شمار آمده است : (بگریید, وگرنه به پاورپوینت گريستن تظاهر کنید) (ابکوا فان لم تبکوا فَتباکوا). سابقه حدیث تباکی احتمالاً به قول اسحاق نینوایی باز می‌گردد که گفت : (اگر در دلت اندوهی نیست لااقل چهره‌ات را با غبار غم بپوشان.)اسامی کسانی که لقب بکا داشته‌اند
ابونعیم اصفهانی نام بسیاری از زهّادِ گریان و یا کسانی را که مردم را به گریه توصیه کرده‌اند آورده است. با این‌همه کسانی که لقب (بَکّا ) داشته‌اند یا فقط بدان صفت شهرت داشته‌اند اندک بوده‌اند, از جمله: یحیی البَکّا
[23] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج2, ص347, قاهره 1932.
ابوسعید احمد بن محمد البکّا[24] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج7, ص385, قاهره 1932.
هِشام بن حَسّان و ابراهیم البَکّا .[25] محمد بن حسین سلمی, طبقات الصوفیه, ج1, ص87, قاهره 1953.
کسانی چون صالح مُرّی, غالب جَهضَمی, کَهمَس و محمد بن واسع نیز به گریه شهرت داشته‌اند.بر خلاف آنچه عده‌ای گمان کرده اند, بکّائان (طبقه) خاصی تشکیل نمی‌داده‌اند و (بکّا ) بیشتر لقبی عام برای کسانی بوده که به کثرت می‌گریسته‌اند, و گاهی نیز به عنوان لقب به فردی داده می‌شده است. از این حیث, اصطلاح (بکّا ) تا حدی به اصطلاح حَمّادشبیه است که در حلیه الاولیا[26] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج 5, ص 69قاهره 1932.
برای کسی به کار رفته که در شادی و غم, همه وقت, حمد خدای می‌گزارد. ازین‌روست که ذکر (بکّائون) در میان قدمای بنی اسرائیل هم آمده است.[27] ابن قتیبه, عیون الاخبار, ج2, ص284, قاهره 1928 .
[28] ابن قتیبه, عیون الاخبار, ج 2, ص 261, قاهره 1928 .
[29] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج5, ص164, قاهره 1932.
محمد بن واسع که خود از کبار بکّائان بود, لقب (بکّا ) را بر خود خوش نمی‌داشت.[30] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج2, ص347, قاهره 1932.
ایراداتی که بر پاورپوینت گريستن وارد شده است
در میان زاهدان چهار ایراد بر پاورپوینت گريستن وارد شده است: نخست آن‌که گریه عملی اختیاری نیست, دوم این‌که گریه می‌تواند بار غم را بکاهد و خاطر را آرام بخشد و به همین لحاظ مردود است. درباره سفیان بن عُیَیْنه گفته‌اند که اوبا بالاگرفتن سر, اشک را در چشمانش باز می‌داشت و با این عمل, به گفته خود, زمانی بیشتر اندوه را در درون نگاه می‌داشت,
[31] احمد بن عبدالله ابونعیم, حلیه الاولیا , ج9, ص327, قاهره 1932.
سوم این‌که گریه امری خارجی است, و بنابراین می‌تواند ناشی از تظاهر و تزویر باشد. برای مثال گریه دروغین برادران یوسف.[32] یوسف /سوره12, آیه16.
و همچنین به حدیثی استشهاد شده است که (مؤمن با قلب می‌گرید و منافق با سر). چون پاورپوینت گريستن تظاهری خارجی است, در هیچ‌یک از کتب اساسی تصوف فصلی بدان اختصاص نیافته است, ولی در ابواب (حزن) و (خشوع) و مانند آن ذکر گریه استطراداً آمده است. فصل بیست و هفتم کتاب مختارنامه عطار ((در صفت پاورپوینت گريستن)) موردی خاص است که ضرورتاً به بحث ما مربوط نیست, چهارم این‌که بسیاری از صوفیان متأخر بر آن بودند که خود را مغلوبِ احساسات کردن تا به حد پاورپوینت گريستن, نشانه ضعف است.به گریه صوفیان در سماع و در زیارت مشاهد اولیا و پاورپوینت گريستن حاجیان در مشاهده مکه و وقوف در عرفه و روضه نبوی, و به گریه شیعیان بر امامان‌شان و در مشاهد آنان, و گریه توّابین و خوارج و دیگران نیز باید اشاره کرد. گریه بکّائان یکی از آشکارترین پیوندهای زهد اسلامی و مسیحی است. (گریه دوستی) مسیحیت اولیه از طریق راهبان قبطی و سریانی (شنوده, افرایم, یوحنایِ اِفسوسی, اسحاق نینوایی و دیگران) مستقیماً به بکّائان مسلمان می‌پیوندد, و این مثالی از تطور دو شاخه معروف است که از تنه مسیحیت اولیه جدا می‌شود: شاخه‌ای در جهان مسیحیت غربی (اگوستین, کاسین و دیگران), و شاخه‌ای در شرق. جریان شرقی خود به سه شاخه منقسم می‌شود: یکی نماینده استمرار مسیحیت شرقی است از طریق توما مَرجاوی تا ابن عبری و دیگران, دیگری شعبه یهودی است, سومین, سنت گریه است در میان زهّاد مسلمان. در خاتمه باید یادآور شد: (بکّائون) ی که ابن هِشام[33] ابن هشام, سیره رسول الله, ج2, ص895, چاپ فردیناند ووستنفلد, گوتینگن 1859ـ1860.
ذکر کرده است, غیر از بکّائان این مقاله است.بحث گریه در قرآن
واژه بُکا در قرآن نیامده است, اما کلمات هم‌ریشه با آن هفت بار به کار رفته اند
[34] دُخان/سوره44, آیه29.
[35] یوسف/سوره12, آیه16.
[36] اسرا /سوره17, آیه109.
[37] توبه/سوره9, آیه82.
[38] مریم/سوره19, آیه58.
از این میان دو آیه[39] اسرا /سوره17, آیه109.
[40] مریم/سوره19, آیه58.
در وصف هدایت یافتگانی است که به هنگام تلاوت آیات الهی برآنان, خاشعانه می‌گریند. در قرآن دوبار[41] توبه/سوره9, آیه92.
[42] مائده/سوره5, آیه83.
نیز لبریز شدن چشم از اشک (تَفیض مِن الدَّمْع) به کار رفته که یک مورد آن[43] مائده/سوره5, آیه83.
در وصف و تمجید برخی کشیشان و راهبان مسیحی, به هنگام شنیدن آیات قرآنی, است. همچنین واژه‌های تضرع, حزن و کلمات هم‌ریشه با آن‌ها مکرر در قرآن به کار رفته است. از نظر قرآن, پاورپوینت گريستن از خوف خداوند و با تضرع به درگاه او روی آوردن امری پسندیده است. پاورپوینت گريستن در موقع تلاوت قرآن نیز مستحب دانسته شده و در روایات توصیه شده است. از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم نقل شده است که قرآن را با گریه تلاوت کنید, و اگر به گریه نمی‌افتید حال گریه به خود بگیرید.[44] محمد بن محمد غزالی, احیا علوم الدین, ج1, ص368, بیروت 1412/1992.
[45] محمد بن شاه مرتضی فیض کاشانی, المحجه البیضا فی تهذیب الاحیا , ج1, ص225, چاپ علی اکبر غفاری, بیروت 1403/1983.
بحث گریه در کتب اخلاقی و عرفانی
در کتب اخلاقی و عرفانی, با استناد به قرآن و روایات, حالات حزن, تضرع و بکا نیکو شمرده شده‌اند. ابن فهد حلی
[46] ابن فهد حلی, عدّه الدّاعی و نجاح السّاعی, ج1, ص167, چاپ احمد موحدی قمی, بیروت 1