بخشی از متن پاورپوینت گروه فدائيان اسلام :
فداییان اسلام
جمعیت فدائیان اسلام یکی از جمعیت‌های سیاسی - مذهبی مؤثر در تحولات معاصر ایران که در دهه 1320 خورشیدی, به رهبری طلبه جوانی به نام سیدمجتبی نواب صفوی تشکیل شد.
فهرست مندرجات
1 - اهمیت بحث2 - چگونگی شکل‌گیری
3 - ترور کسروی
4 - فداییان اسلام و مسئله فلسطین
5 - فداییان اسلام و ترور هژیر
6 - نقش فداییان اسلام در ملی‌شدن نفت
7 - پایان کار فداییان اسلام
8 - تشکیلات و مبانی فکری فداییان اسلام
9 - پانویس
10 - منبع
اهمیت بحث
پرداختن به فعالیت‌ها و مبارزات سیاسی, یکی از جمعیت‌های سیاسی - مذهبی مؤثر در تحولات معاصر ایران, یعنی جمعیت فداییان اسلام و دلیل تاثیر مستقیم آن بر دیگر جریانات سیاسی و مبارزات ضد حکومتی و نیز اثر‌گذاری آن بر جریان پیروزی انقلاب اسلامی, اهمیت ویژه‌ای دارد.
چگونگی شکل‌گیری
انتشار کتاب‌های کسروی, به ویژه کتاب (شیعه‌گری) که ارزش‌های شیعی را به شکل جدی به چالش کشیده بود, موجی از مباحث را در حوزه نجف به دنبال آورد. این مباحث, بیشتر درباره پاسخ‌گویی به شبهات کسروی و ارتداد وی بود. این جریان ادامه داشت تا اینکه کتاب وی به دست طلبه جوانی به نام سیدمجتبی نواب صفوی رسید که در یکی از حجرات مدرسه آخوند خراسانی, مشغول درس خواندن بود.
این مسئله باعث شد نواب با بزرگان حوزه به مذاکره بنشیند. بعد از مباحثه طولانی, قرار شد او به نمایندگی از حوزه علمیه به ایران بیاید و با تغییر افکار منحرف‌شده جوانان, بساط کسروی را جمع کند.
[1] نواب صفوی, سید مجتبی, فدائیان اسلام (تاریخ,اندیشه و عملکرد), ص11, به کوشش سید‌هادی خسرو شاهی, تهران, انتشارات اطلاعات, 1375ش, چاپ اول.
[2] آرشیو سازمان ملی ایران, کد 1-116004-923.
نواب صفوی با اراده مصمم به بحث با کسروی پرداخت و به فکر افتاد تا ریشه این نهال مفسد را با مناظرات, مباحثات و همچنین با شیوه‌های دیگر از بیخ و بن برکند. او به امید هدایت کسروی و اطرافیانش در جلسات متعددی به مباحثه و مذاکره با کسروی پرداخت.
[3] نواب صفوی, سید مجتبی, فدائیان اسلام (تاریخ,اندیشه و عملکرد), ص39, به کوشش سید‌هادی خسرو شاهی, تهران, انتشارات اطلاعات, 1375ش, چاپ اول.
کم کم, عده‌ای با او همنوا شدند و جمعیت فداییان اسلام در سال 1324, اعلام موجودیت کرد.[4] مدنی, سید جلال‌الدین, تاریخ سیاسی معاصر ایران, ج1, ص175, تهران, دفتر انتشارات اسلامی, 1361ش, چاپ دوم.
سید مجتبی, عملکرد (جمعیت مبارزه با بی‌دینی) را کافی نمی‌دانست و موضع سرسختانه و شدت عمل بیشتری را لازمه مقابله مؤثر با بی‌دینی و ولنگاری اخلاقی می‌دانست؛ از این رو درصدد برآمد جمعیت دیگری تشکیل دهد که ویژگی‌های مورد نظر وی را داشته باشد.
بنابراین وی, همراه برخی از اعضای جوان و باشهامت ـ که در تشکیلاتی مانند (جمعیت مبارزه با بی‌دینی) و (جمعیت هواداران تشیع) عضویت داشتند ـ (جمعیت فداییان اسلام) را تشکیل داد.
[5] میزبانی, مهناز, خاطرات شهید محمد واحدی, ص43-44, تدوین مهناز میزبانی, تهران, مرکز اسناد انقلاب اسلامی, 1381ش.
(جمعیت فداییان اسلام) از دیدگاه نواب صفوی به فرد معینی اختصاص نداشت و هر فرد مسلمان, صادق و فدایی اسلام
[6] بهرامی, روح‌الله, فدائیان اسلام به روایت اسناد نخست‌وزیری, تهران, مرکز اسناد ریاست جمهوری, 1377ش, سند شماره 2/ 359.
می‌توانست به عضویت آن درآید. چند تن از جوانان غیور و مذهبی, نظیر سید حسین امامی, سید علی امامی, سید جعفر امامی, جواد مظفری و علی فدائی در شکل‌گیری جمعیت تاثیری به‌سزا داشتند و می‌توان آنها را در کنار نواب صفوی, از بنیان‌گذاران جمعیت فداییان اسلام به شمار آورد.[7] گل محمدی, احمد, جمعیت فدائیان اسلام به روایت اسناد, ج1, ص37, تهران, مرکز اسناد انقلاب اسلامی, 1382ش.
ترور کسروی
بعد از اینکه سو نیت کسروی کاملاً برای جمعیت فداییان ثابت شد, تصمیم گرفتند به عنوان قطع عضو فاسد اجتماع, کسروی را نابود کنند و با این کار از خط انحراف جوانان بکاهند؛ بنابراین روز بیست و چهارم اردیبهشت 1324 هنگامی که کسروی, همراه گروه رزمنده‌اش از منزل خارج می‌شد, نواب به سویش اسلحه کشید؛ ولی فشنگ در لوله تفنگ, گیر کرد. در همین موقع, ماموران انتظامی رسیدند و کسروی را به بیمارستان رساندند و نواب را دستگیر و به زندان منتقل کردند. بعد از مدتی, نواب با حمایت مردم و علمای مذهبی آزاد شد.
[8] نواب صفوی, سید مجتبی, فدائیان اسلام (تاریخ,اندیشه و عملکرد), ص40-46, به کوشش سید‌هادی خسرو شاهی, تهران, انتشارات اطلاعات, 1375ش, چاپ اول.
سال 1324ش تمام نشده بود که نقشه قتل کسروی, دوباره طرح و آماده شد. در این مدت, اعلامیه‌ها و تلگراف‌های زیادی از شهرستان‌ها و تهران, برای تعقیب و مجازات کسروی به دست ماموران دولت می‌رسید. این مسئله, دولت وقت را وادار کرد که کسروی را به محاکمه بکشاند.
[9] نواب صفوی, سید مجتبی, فدائیان اسلام (تاریخ,اندیشه و عملکرد), ص49, به کوشش سید‌هادی خسرو شاهی, تهران, انتشارات اطلاعات, 1375ش, چاپ اول.
سرانجام صبح روز بیستم اسفند 1324 سید حسین امامی (از جوانان پرشور و متدین بازار تهران), کسروی و منشی او (حدادپور) را در شعبه 7 بازپرسی کاخ دادگستری, در حضور بازپرس از پا درآورد. نواب صفوی نیز براساس نقشه قبلی, به مشهد عزیمت کرد و فعالیت ماموران برای دستگیری او بی‌نتیجه ماند.
[10] نواب صفوی, سید مجتبی, فدائیان اسلام (تاریخ,اندیشه و عملکرد), ص53, به کوشش سید‌هادی خسرو شاهی, تهران, انتشارات اطلاعات, 1375ش, چاپ اول.
فداییان اسلام و مسئله فلسطین
فداییان در بیانیه اعلام موجودیت خود, کل جهان اسلام را هدف قرار دادند. اواخر سال 1326 اوج تجاوزات صهیونیست‌ها در سرزمین فلسطین بود تا اینکه در اردیبهشت سال بعد, دولت غاصب اسرائیل, موجودیت خود را اعلام کرد.
آیت‌الله کاشانی به مناسبت حمایت از مردم مظلوم فلسطین, تظاهراتی در مسجد سلطانی (امام خمینی فعلی) بر پا کرد. یکی از سخنرانان این تظاهرات, نواب صفوی بود. در مدت کمی, 5000 نفر از جوانان برای جنگیدن در فلسطین ثبت نام کردند.
[11] خوش‌نیت, سید مجتبی, نواب صفوی,اندیشه‌ها, مبارزات و شهادت او, ص37, بی‌جا, منشور برادری, 1360ش.
نواب به کنفرانس جمعیت انقاذ فلسطین و مکتب الاسرا المعراج در نیمه اسلامی بیت‌المقدس, به عنوان یک روحانی سیاسی- انقلابی از ایران دعوت شد. او در این کنفرانس شرکت کرد. موضوع سخن او این بود که فلسطین, جزئی از سرزمین‌های عرب و یک سرزمین اسلامی است.[12] حسینیان, روح‌الله, نقش فدائیان اسلام در تاریخ معاصر ایران, ص24, تهران, مرکز اسناد انقلاب اسلامی, 1384ش.
نواب در این سفر پیشنهاد داد برای مبارزه با اسرائیل, یک سازمان انقلابی, اسلامی و بین‌المللی تشکیل شود. این پیشنهاد, مورد استقبال بسیاری از شخصیت‌ها از جمله رهبران اخوان‌المسلمین قرار گرفت.[13] منصوری, جواد, تاریخ قیام 15 خرداد به روایت اسناد, ج1, ص50, انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران, 1377ش.
نواب معتقد بود: (اگر می‌خواهیم اسرائیل را ساقط کنیم, باید از تهران شروع کنیم.) وی به دلیل ابراز همین عقیده در مدرسه فیضیه, دستگیر شد.[14] محلاتی, خاطرات و مبارزات شهید محلاتی, ص25, تهران, انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی, 1376ش.
فداییان اسلام و ترور هژیر
هژیر در خرداد 1327 نخست‌وزیر شد. آیت‌الله کاشانی که هژیر را مهره انگلیس می‌دانست, در همان روزهای اول, در مقابل او قیام کرد. با این عمل آیت‌ا...کاشانی, بازار تعطیل شد و مردم در بهارستان تجمع کردند. روز چهارم نخست‌وزیری هژیر, فداییان اسلام در حمایت از آیت‌الله کاشانی, چند هزار روحانی و بازاری را به پیشگامی نواب, به راه‌انداختند. نیروهای انتظامی, این قیام را سرکوب کردند.
پس از آن, وکلای اقلیت (مکی, حائری‌زاده, آزاد, آشتیانی و رحیمیان) با فداییان اسلام آشنا شدند و هژیر را به دستور تیرباران افراد غیر مسلح حامل قرآن, متهم کردند. این آشنایی مقدمه‌ای برای همکاری بعدی شد. همچنین به دنبال دستگیری و تبعید آیت‌الله کاشانی, اقلیت, دولت ساعد را به دلیل توهین و دستگیری یک روحانی طراز اول, استیضاح کردند. فداییان اسلام نیز در اعتراض به تبعید آیت‌الله کاشانی در منزل آیت‌الله العظمی بروجردی متحصن شدند؛ البته در بازگشت به تهران, عده‌ای از آنها دستگیر شدند.
[15] حسینیان, روح‌الله, نقش فدائیان اسلام در تاریخ معاصر ایران, ص28, تهران, مرکز اسناد انقلاب اسلامی, 1384ش.
هنگامی که انتخابات در مهر 1328 شروع شد, فداییان اسلام علاوه بر تبلیغ برای کاندیداهای مورد نظر مصدق, مظفر بقایی, شایگان, حائری‌زاده, مکی و..., برای پاسداری از صندوق‌ها با (سازمان نظارت بر آزادی انتخابات) دکتر بقایی, همکاری کردند؛ اما دولت به محض اطلاع از پیروزی, نمایندگان مخالف صندوق‌ها را به جای دیگر منتقل کرد. به همین دلیل, فداییان, مصمم شدند تا هژیر را نابود کنند. سرانجام فداییان, هژیر را ـ که برای برچیدن عزا به در مسجد سپهسالار آمده بود ـ به قتل رساندند.
[16] حسینیان, روح‌الله, نقش فدائیان اسلام در تاریخ معاصر ایران, ص31, تهران, مرکز اسناد انقلاب اسلامی, 1384ش.
نقش فداییان اسلام در ملی‌شدن نفت
هنگامی که رزم‌آرا نخست‌وزیر شد (تیر 1329) تلاش کرد تا به شکلی, نواب صفوی را با خود همراه کند. او در پیامی به نواب صفوی, از تدیّن و پایبندی خود به اسلام سخن گفت. نواب در پاسخ وی گفت: (اگر راست می‌گویی از انگلیس خلع ید کرده و خودتان, صنعت نفت را ملی کنید.)
[17] مقدسی, محمود, و دیگران, ناگفته‌ها, خاطرات شهید حاج مهدی عراقی, ص70.
از سوی دیگر, آیت‌الله کاشانی به شدت, موضوع ملی‌شدن نفت را بین توده‌ها کشانده بود. اقلیت مجلس و مصدق نیز که تا آن زمان با ملی‌شدن این صنعت مخالفت کرده بودند, در این هنگام با ملی‌شدن آن موافقت کردند.در واقع,