بخشی از متن پاورپوینت کشف الرموز في شرح النافع :
کشف‌الرموز فی شرح المختصرالنافع (کتاب)
مؤلف کتاب کشف الرموز فی شرح المختصر النافع زین الدین ابو علی حسن بن زبیب الدین ابو طالب یوسفی معروف به فاضل آبی یا آوی,( ابن زبیب تا سال 672 زنده بوده است).
[1] أعیان الشیعه, سید محسن امین, ج 2, ص 280 -282 .
[2] أعیان الشیعه, سید محسن امین, ج 10, ص 325.
[3] أعیان الشیعه, سید محسن امین, ج 4, ص 631.
همان‌طور که از نام کتاب معلوم است مؤلف در مقام بیان و کشف رموز و اسرار کتاب النافع یعنی مختصر الشرایع بوده است.
فهرست مندرجات
1 - اهمیت کتاب2 - علت نگارش
3 - تألیف و انتشار
4 - تقسیم بندی مطالب
5 - علل اختلاف در نسخه‌ها
6 - نسخه‌ها
7 - ویژگی‌ها
8 - رمزها
9 - گفتار بزرگان
10 - مشاهده آنلاین کتاب
11 - پانویس
12 - منبع
اهمیت کتاب
کتاب کشف الرموز اولین شرح( النافع فی مختصر الشرایع) معروف به( مختصر النافع) می‌باشد که در زمان زندگانی محقق حلی ( م 676 ق) نگاشته شده است. این کتاب باصطلاح شرح بالقول( قوله... أقول) می‌باشد و در حالی که به صورت مختصر و موجز تدوین شده است دارای تنبیهات مفید و فوائد زیادی می‌باشد.
[4] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص 3.
همان‌طور که از نام کتاب معلوم است مؤلف در مقام بیان و کشف رموز و اسرار کتاب النافع یعنی مختصر الشرایع بوده است.علت نگارش
مؤلف در مقدم کتاب علت نگارش کتاب را تقاضای گروهی از برادران دینیش دانسته که خواسته‌اند رمزهای کتاب مختصر را توضیح دهد زیرا مختصر النافع به صورت اشاره در مقام بیان اقوال اصحاب و فتاوی و اخبار و احادیث آنان و یا اصول مسلم و اطلاقات مشهور برآمده است که برای افراد مبتدی اطلاع از آنان و برای متخصصین در فقه نیز اطلاع تفصیلی و دائمی از آنان دشوار است زیرا نیاز به ممارست در مطالع کتاب‌های فقهی و تکرار در رجوع به نظریات آنان دارد.
[5] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص 39.
تألیف و انتشار
در آخر نسخه‌ای که به خط علامه مجلسی تأیید شده است, تاریخ پایان یافتن کتاب سال 672 ق ذکر شده است و در الذریعه این گونه آمده است: فرغ منه فی شعبان 672 ق.
[6] الذریعه, آقا بزرگ تهرانی, ج 18, ص 35.
همین‌طور در کتاب تنقیح المقال از علامه بحر العلوم طباطبایی , سید محمد مهدی( م 1212 ق) نقل شده که تألیف کشف الرموز قبل از تألیف کتاب مختلف علامه بوده است.
[7] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص20.
[8] أعیان الشیعه, سید محسن امین, ج 4 ص 632.
با توجه به این که محقق حلی در سال 676 ق وفات یافته است در کتاب از او تعبیر به( دام ظله) شده است که نشانگر نگارش کتاب در زمان زندگانی او می‌باشد.
[9] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص40.
کتاب موجود بوسیل مؤسس نشر اسلامی جامع مدرسین در قم انتشار یافته است. جلد اول آن در سال 1408 ق و جلد دوم آن در سال 1410 ق چاپ شده است. کار تحقیق آن توسط حاج شیخ علی پناه اشتهاردی و حاج آقا حسین یزدی صورت گرفته است.تقسیم بندی مطالب
تقسیم‌بندی مطالب کتاب کشف الرموز نظیر مختصر النافع در مباحث چهارگانه عبادات , عقود , ایقاعات و احکام می‌باشد.
بطور کلی جلد اول شامل مباحث عبادات و قسمتی از عقود تا آخر کتاب ضمان می‌باشد و جلد دوم شامل مباحث صلح تا آخر عقود می‌باشد و همین‌طور ایقاعات و احکام را نیز در بردارد.
[10] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص43.
جلد اول شامل مباحث طهارت ( اقسام آب‌ها, وضو , غسل, نجاسات),
[11] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص44.
کتاب صلاه( اوقات نمازها, قبله, مکان نمازگزار, افعال نماز , مبطلات نماز , نماز جمعه , نماز عید فطر و قربان, نماز میت , احکام خلل در نماز , نماز قضا , نماز مسافر ),[12] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص124.
کتاب زکات,[13] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص232.
کتاب خمس ,[14] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص268.
کتاب صوم,[15] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص 274.
کتاب اعتکاف ,[16] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص316.
کتاب حج[17] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص324.
و کتاب جهاد[18] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص416.
تا صفح 434 میباشدو مباحث عقود در جلد اول شامل کتاب تجارت ,
[19] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص436.
کتاب رهن ,[20] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص 540.
کتاب حجر[21] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص552.
و کتاب ضمان[22] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص556.
می‌باشد.در جلد دوم بقی مباحث عقود شامل کتاب‌های صلح ,
[23] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص 4.
شرکت ,[24] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص8.
مضاربه ,[25] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص12.
مزارعه و مساقات ,[26] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص18.
ودیعه و عاریه ,[27] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص 24.
اجاره ,[28] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص30.
وکالت ,[29] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص 36.
کتاب وقوف و صدقات و هبات,[30] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص44.
کتاب سبق و رمایه,[31] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص62.
وصایا,[32] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص66.
نکاح[33] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص96.
تا صفح 204 می‌باشد.و اما مباحث ایقاعات شامل کتاب‌های طلاق ,
[34] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص206.
خلع و مبارات,[35] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص234.
ظهار ,[36] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص240.
ایلا ,[37] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص252.
لعان ,[38] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص270.
عتق ,کتاب تدبیر و مکاتبه و استیلا ,[39] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص300.
اقرار ,[40] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص314.
أیمان,[41] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص332.
نذر و عهود[42] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص330.
تا صفح 338 می‌باشد.قسمت احکام شامل کتاب‌های صید و ذباحه,
[43] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص342.
اطعمه و اشربه ,[44] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص360.
غصب,[45] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص380.
شفعه ,[46] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص388.
احیا موات,[47] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص 400.
لقطه ,[48] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص406.
مواریث,[49] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص418.
قضا و شهادات,[50] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص 492.
حدود و تعزیرات,[51] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص 538.
قصاص و دیات[52] کشف الرموز, فاضل آبی, ج2, ص592.
می‌باشد.علل اختلاف در نسخه‌ها
با توجه به این که نسخه‌برداران کتاب بر حسب درجات درکشان و سرعت یا کندی در نوشتن فرق دارند بنابراین اگر نسخه‌ای, نزد مؤلف قرائت نشده باشد و یا دقت کافی در نگارش متن مبذول نشده باشد نسخه‌ها دارای اختلاف فراوانی می‌شوند تا جایی که گاهی یک جمله در نسخه‌ای دیده نمی‌شود.
بطور کلی علل اختلاف در نسخه‌ها عبارتند از: سقوط کلمات, اشتباه در نوشتن یک کلمه, اشتباه در بیان سند یا متن حدیث, اشتباه در ذکر مأخذ احادیث, که مثلا مأخذ حدیث اصول کافی ذکر می‌شود اما کتاب دیگری مأخذ آن می‌باشد.
نسخه‌ها
در تصحیح کتاب از 6 نسخه استفاده شده است که به بعضی از آنها اشاره می‌شود.
صحیح‌ترین و بهترین نسخه, نسخه‌ای است که مربوط به کتابخان مشکاه می‌باشد و تاریخ نگارش آن مشخص نیست امّا تاریخ تألیف کتاب را 672 ذکر نموده است.
[53] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص28.
از نسخه‌های مهم دیگر نسخه‌ای است که مربوط به کتابخان مسجد گوهرشاد می‌باشد و در سال 915 ق نوشته شده و متعلّق به سید بحر العلوم بوده است.
[54] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص28.
از نسخه‌های معتبر دیگر نسخ شمار ششم است که فتوکپی از نسخ کامل کتابخان آیت اللّه مرعشی نجفی می‌باشد که در الذریعه نویسند آن را علی بن شمروح و سال نگارش آن را 768 ق دانسته و متعلّق به کتابخان حاج شیخ حسین تهرانی بوده است.
[55] الذریعه, آقا بزرگ تهرانی, ج 18 ص 35.
[56] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص29.
البته نسخه‌های معتبر دیگری نیز وجود دارد که ناقص می‌باشد مثل نسخ کتابخان آیت اللّه نجفی مرعشی که نسخ قدیمی و صحیحی است ولی از اول کتاب طهارت تا آخر آن می‌باشد. از نقاط ضعف کتاب در استفاده از نسخه‌ها این است که برای نسخه‌ها رمزی انتخاب نشده است که به آنها ارجاع داده شود و بنابراین در هنگام استفاده از کتاب آدرس نسخه‌های مورد استفاده مشخص نشده است و رمزی برای آن تعیین نشده است.
از نقاط مثبت کتاب موجود این که صرفا به نسخه‌های کتاب اکتفا نشده است بلکه گروه تحقیق و تصحیح, الفاظ غلط آن را حذف نموده است و آنچه مناسبتر بوده و صحیح بنظر می‌رسیده است انتخاب شده و در مواردی که از نسخه‌های ششگانه انتخاب شده است با رمز( خ ل), یا( خ) مشخص شده است.
[57] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص30.
همین‌طور مواضع آیات و روایات بیان شده است و احادیثی که به آنها استدلال شده نیز با مأخذ آن مقابله شده است و در موارد نیاز تمام حدیثی که بصورت ناقص در کتاب آورده شده است نقل شده است.
[58] کشف الرموز, فاضل آبی, ج1, ص131.
ویژگی‌ها
از مهم‌ترین خصوصیات کتاب این است که