بخشی از متن ابهر – آب و هوا- موقعیت جغرافیایی :
ابهر
منطقه ابهر و مناطق اطراف ابهرود ( ابهر چای) , از نخستین زیستگاههای انسانی در ایران است و از پیشینه تاریخی طولانی برخوردار است . در هزاره دوم پیش از میلاد , دره ابهررود از رونق قابل توجهی برخوردار بوده است درقرن نهم پیش از میلاد , مادها در این منطقه اتحادیه ای از قبیله های گوناگون را به وجود آوردند که مقر آن در ابهر چای بوده است .در زمان روی کارآمدن حکومت ایلخانان و انتخاب سلطانیه به عنوان پایتخت , این منطقه به علت برخوردارشدن از شبکه های جاده ای اهمیت ارتباطی قابل توجهی به دست آورد .وجه تسمیه این شهر از واژه پهلوی (اوهر) گرفته شده است. این واژه به معنای محل بستن آب هاست . جایگاه نخستین خانه های این شهر , تپه ای باستانی به نام تپه قلعه است و درکناره راست ابهر رود جای دارد. این محل یکی از نخستین زیستگاههای انسانی منطقه زنجان به شمار می رود و حداقل از اوایل هزاره چهارم پیش از میلاد مورد استفاده و محل سکونت جماعت های آغازین بوده است . در آثار البلاد و اخبار العباد آمده است که :
اَبهَر یکی از شهرهای استان زنجان و مرکز شهرستان ابهر می‌باشد. این شهر با 70836 نفر جمعیت در سال 1385 , به عنوان دومین شهر پرجمعیت استان زنجان پس از شهر زنجان محسوب می‌شود. ارتفاع شهر ابهر از سطح دریا 1540 متر است. این شهر در 85 کیلومتری جنوب شرق زنجان و 230 کیلومتری غرب تهران واقع شده است. مهم‌ترین اثر تاریخی و دیدنی شهر ابهر, بقعه امامزاده زیدالکبیر در شرق این شهر است.
این شهر تا تهران 240 کیلومتر, تا قزوین 90 کیلومتر و تا زنجان 85 کیلومتر فاصله دارد. ارتفاع آن از سطح دریا 1540 متر است. بیشینه گرمای آن 38 درجه و کمینه سرمای آن 5/15 درجه زیر صفر گزارش شده‌است.
ابهر شهری تابع الجبال از بناهای شاپور ذوالاکتاف است . گویند زمینی که شهر بر سر آن بنا شده چشمه رهایی بوده که از صدها سوراخ و سنبه زمین آب می جوشد . این سوراخ ها را با شم و چرم سد کردند و خانه ها را بر چشمه های پشم آلود بنا کردند .منظر شهر از بیرون زیباتر از اندرون است .شهر ابهر هوای سازگار دارد و آبش بسیار و گوارا , باغ و باغات و میوه شهر ابهر شهرت جهانی دارد . از فراورده های میوه وسردرختی , انگور , گلابی , گردکان ممتاز در انتخاب میوه جات دارای اکثریتند. نوعی امرود در ابهر هست به اندازه نارنج و همچون نارنج گرد است , آن را عباسی گویند . عباسی در خوشمزگی ضرب المثلی شده است که [ متداول است ] می گویند , از هر جای مملکت میوه فروشان به شهر ابهر می آیند که گلابی عباسی را خرید کنند . باغستانی پیرامون شهر هست بها الدین آباد گویند و استفاده از آن برای همه حتی مسافران مجانی است آثار دژی در ابهر هست که گویند پناهگاه یاغیان از دولت بود . در ابهر آبی موجود است که از چشمه ای می جوشد هر تیغ پولادینی را اعم از شمشیر و غیره وسیله آن , آب دهند . فوق العاده تیز و بادوام می شود . در پیرامون ابهر به هر طرف نگاه کنی , آسیا ها را می بینی که وسیله آب می چرخند. در جایی دیگر می گوید ابهریان در زیبایی گوی سبقت را از اهل هر شهر دیگری ربوده اند و همه باهم یکدل و متحدند . در مشترک یاقوت حموی آمده است که ابهر شهر بزرگ مشهوری است میان قزوین و زنجان از ناحیه های جبل که گروه بسیاری از فقیهان مالکی و شافعی و محدثان از آن برخاسته اند .
وجه تسمیه ابهر
در مورد تسمیه ابهر در مشترک یاقوت چنین می خوانیم :
( ایرانیان خودشان آن را ( اوهر ) تلفظ می کنند , درباره اشتقاق آن گفته اند که کلمه مرکب از ( آب ) و ( هر ) به معنی آسیا است و کلمه ابهر یا اوهر (که لهجه محلی است ) به معنی آب آسیا است .)
در لغت نامه دهخدا نیز چنین آمده است که :
( شهر مشهوری میان قزوین و زنجان و همدان از نواحی جبل و اهل محل , آن را ( آوهر ) گویند )
فلسفه وجودی شهر ابهر
از مطالعات تاریخی و باستان شناسی بر می آید که نقطه ی اصلی شهر قلعه ای بوده که در دوره ی هخامنشیان پایه گذاری شده است , ابهر در دوره ساسانیان حصاری عظیم داشته که بر آن چهار دروازه بوده است و از آن پس وقایع تاریخی حاکی از تخریب مکرر به واسطه تهاجم اقوام مختلف است چنانکه در هجوم تیمور گورکانی به کلی از بین رفته است .
از عوامل اصلی انگیزه ی ایجاد شهر ابهر , عوامل جغرافیایی بوده است .جریان رودخانه ابهر رود که باعث به وجود آمدن سرزمینهای آبرفتی و حاصلخیز نسبتاً وسیع اطراف آن شده , عامل رشد کشاوزی می باشد .
دیگر وجود آب و هوای مساعد جهت ایجاد و رشد کشاورزی , دامداری بود که از جهت اقتصادی نقش عمده ای برای ساکنین شهر ابهر داشته است .
و سرا انجام وجود قلعه ای قدیمی که مانند پادگان نظامی عمل می کرده و ساخته کیخسرو فرزند سیاوش بود و امروزه آثاری از ان به نام قلعه تپ