بخشی از متن کاروانسرا :
دل, ای سلیم بر این کاروانسرا مبند
که خانه ساختن آیین کاروانی نیست
عملکرد های گوناگون : کاروانسراها در گذشته ,باعث شده است نامهایی ما نند کاربات, رباط , ساباط ,خان .... در فرهنگ لغات جای گیرد, که در اصل دارای وظایف مشابهی مانند کاروانسرا ها بوده ولی از نظر خصوصیات و معماری هر یک دارای ویژگی های متفاوت بوده اند . کلمه کاروانسرا مشتق از کاروان – کاربان به معنی گروه مسافران (قافله ) که دسته جمعی مسافرت می کنند و سرای به معنی خانه و مکان است هر دو کلمه کاروان و سرای مشتق از پهلوی ساسانی است .
در اینجا قبل از پرداختن به معماری ودیگر موضوعات وابسته به کاروانسرا باید اشاره کوتاهی به تعاریف رباط ,ساباط کاربات و ....نموده تا تفاوت میان انها با کاروانسرا مشخص شود.
ساباط
به کلیه بنا هایی که به منظور آسودن به پا می شده, چه در شهر و چه در بیرون از آن اطلاق می شده, در شهرستانهای جنوبی ایران هنوز هم این واژه در جای درست خود به کار می رود.
این بنا ها عمدتا به چند تختگاه, یک آب انبار و گاهی یک یا دو اتاق کوچک که تنها می توان به منظور رفع خستگی و اندکی آسودن مورد استفاده قرار داد. ساباط دارای سه تا هفت دهانه سرپوشیده است که دو سوی آن, تختگاه های کوچکی به اندازه یک تخت یا نیمکت قرار دارد و اغلب دهانه میانی آن, درگاه آب انبار است.
رباط
این واژه به ساختمان های کنار راه و به ویژه بیرون از شهر و آبادی اطلاق می شود و از روزگاری بسیار کهن به زبان تازی راه یافته است. رباط علاوه بر حوض و آب انبار, دارای اتاق های متعددی است که گرداگرد حیاطی را فرا گرفته و مسافران می توانند یک یا چند شب در آن بیاسایند
کاربات
به معنی خانه کاروان است و پیش از اسلام به جای کاروانسرا به کار می رفته است . کاربات مانند رباط دارای اطاق و حوض است.
چاپارخانه
از دیگر ساختمان های مهم میان راهی چاپارخانه بوده که عملکرد اصلی آن جهت استراحت چاپارهای دولتی و تعویض اسب های خسته با اسب های تازه نفس بوده است. چاپار ها, نامه ها و اوامر دولتی را از مرکز به ایالات و برعکس انتقال می دادند.سابقه چاپارخانه ها نیز در ایران به قرون پیش از اسلام می رسد.
نمای ورودی چاپارخانه میبد در استان