بخشی از متن پاورپوینت قوانين الاصول (کتاب) :
قوانین الاصول
(قوانین الاصول, تالیف میرزا ابوالقاسم قمی (م 1231 ق) است).
از مهمترین و مشهورترین تصنیف میرزای قمی که به زبان عربی نوشته شده, کتاب قوانین الاصول اوست. این کتاب یک دوره کامل علم اصول است که جلد اول آن شامل مباحث الفاظ و جلد دوم آن حاوی مباحث عقلی است.
فهرست مندرجات
1 - معرفی کتاب2 - ساختار کتاب
3 - گزارش محتوا
4 - پانویس
5 - منبع
معرفی کتاب
این کتاب یکی از مهمترین و گسترده ترین کتابهای اصولی شیعه به حساب می آید و حاوی مطالب علمی و مهمی است که مورد توجه بسیاری از محققان و صاحب نظران این علم بوده است. این کتاب مدتها یکی از کتب درسی حوزه های علمیه شیعه بوده و لذا شروح و حواشی و تعلیقه و تلخیص های فراوان بر آن نگاشته شده است. این کتاب یک مقدمه و چند باب و یک خاتمه دارد و مباحث آن از این قرار است:
تعریف علم اصول فقه, حقیقت و مجاز, اطراد و عدم اطراد, اصاله الحقیقه و..., مشتق, اوامر, نواهی, منطوق و مفهوم, عموم و خصوص, اجماع, سنت, خبر واحد, جرح و تعدیل, فعل معلوم, تصرفات معصومان, تقریر معصوم.
ساختار کتاب
مولف در این کتاب سعی نموده, علاوه بر ایضاح مسائل اصولی, حجیت مطلق ظنون را نیز ثابت نماید.
گزارش محتوا
گزارش حاضر بیان محتوای جلد اول است که شامل یک مقدمه و شش باب است.
در مقدمه کتاب درباره تعریف علم اصول, حقیقت و مجاز, مشترک, تثنیه و جمع, مشتق بحث شده است. به نظر مولف موضوع علم اصول ادله اربعه بما هی ادله است. در بحث علائم حقیقت و مجاز اشکال شده که آیا در صورت شک در استناد تبادر به قرینه می‌توان از اصل عدم قرینه استفاده کرد؟ به عقیده میرزا قمی می‌توان به اصل عدم قرینه تمسک جست. هیچ کدام از اطراد و عدم اطراد علامیت ندارند. در بحث استعمال لفظ در بیش از یک معنا میرزا معتقد است که چنین استعمالی برخلاف تعبد حاکم در استعمال الفاظ است که توقیفی هستند. ایشان با دو مقدمه نتیجه می‌گیرد که استعمال لفظ در بیشتر از یک معنا جایز نیست, مقدمه اول آن که هنگام وضع لفظ که واضع, معنا را در نظر گرفته, آیا همراه معنا مطلب دیگری هم ملحوظ بوده یا نه؛ مثلا وقتی او عین جاریه را تصور کرده, همراه آن معنا چیز دیگری بوده یا نه؟ بی تردید واضع در هنگام وضع, تنها موضوع له را تصور و لفظ را برای آن وضع نموده است. دیگران نیز باید لفظ را در مقام استعمال تنها در همان موضوع واحد بکار ببرند. مقدمه دوم, این که وضع یک امر توقیفی است و نمی‌توان از خصوصیاتی که الفاظ و معانی در حال وضع داشته‌اند, تعدی نمود یکی از ویژگی‌های در حال وضع این است که معنی همراه نداشته باشد.
[1] میرزای قمی, قوانین الاصول, طبع قدیم, ج1, ص5.
باب اول, درباره اوامر است: یکی از مباحث این باب اینست که آیا موافقت و مخالف امر غیری ثواب و عقاب دارد؟ به نظر میرزا استحقاق ثواب و عقاب دارد. البته به نظر غزالی موافقت آن ثواب, ولی مخالفت آن عقاب دارد. واجب اصلی واجبی است که وجوب آن از دلالت لفظی مقصود متکلم استفاده شده است؛ مثل نماز که وجوب آن از (صل) استفاده می‌شود, مطابق این بیان مدلول التزامی آن هم واجب اصلی است, واجبی که وجوب آن از غیر راه دلالت لفظی مورد نظر متکلم استفاده می‌شود, واجب تبعی است. البته موطن اقسام فوق مربوط به مقام دلالت است.
[2] میرزای قمی, قوانین الاصول, طبع قدیم, ج1,